تقسيم‌بندي نرم‌افزارهاي گرافيكي در بخش‌هاي گوناگون كاري دشوار است؛ زيرا كاربردها و توانايي‌هاي آنها منحصربه‌فرد نيست و هر يك بسياري از فنون را در خود جاي داده‌اند كه ممكن است در نرم‌افزاري مشابه، موجود باشد يا نباشد. گذشته از اين، ذوق و استعداد كاربران گاه به كاربردهايي از اين نرم‌افزارها مي‌انجامد كه ممكن است اساسا براي آن منظور طراحي نشده باشند. با اين حال مي‌توان به‌طور كلي نرم‌افزارهاي گرافيكي را در دسته‌هاي عمومي زير طبقه‌بندي كرد.

اين نرم‌افزارها از پركاربردترين انواع خود شناخته مي‌شوند و بين عموم مردم به‌طور گسترده رواج دارند. نرم‌افزار فتوشاپ (Photoshop) از شركت ادوبي (Adobe)، مشهورترين نرم‌افزار طراحي 2بعدي در ايران و جهان است كه انبوهي از ابزارهاي گرافيكي را در خود جاي داده و هر كس به فراخور نياز خود برخي از آنها را به‌كار مي‌برد.

البته خود نرم‌افزارهاي گرافيكي 2بعدي به دو دسته بزرگ نقش‌بيتي (bitmap) و برداري (vector) تقسيم‌بندي مي‌شوند كه نرم‌افزار فتوشاپ در گروه اول جاي دارد و مشهورترين نرم‌افزارهاي گرافيكي براي كار با تصاوير برداري، فري‌هند (Freehand) از شركت ادوبي و كورل‌دراو (CorelDraw) از شركت كورل هستند.

تصاوير نقش‌بيتي اغلب تصاوير طبيعي هستند كه معمولا توسط دوربين‌هاي عكاسي گرفته مي‌شوند و طراح قصد دارد با ايجاد تغييراتي در آنها (مانند تلفيق دو تصوير، تغييرات سطوح رنگ و نورپردازي و افزودن متن به آن) اثري گرافيكي را پديد آورد. مهم‌ترين مشكل تصاوير نقش‌بيتي اين است كه با افزايش اندازه در چاپ يا نمايش، از كيفيت آنها كاسته مي‌شود و همچنين اعمال برخي تغييرات گرافيكي بر بخشي از تصوير (مانند حذف يك درخت از ميان جنگل) دشوار است.

اما تصاوير برداري كه معمولا به‌دست خود طراح پديد مي‌آيند، اين دو مشكل را ندارند و بيشتر براي طراحي‌هايي همچون پوستر، بنرهاي تبليغاتي و مانند آن به‌كار مي‌روند؛ اما بيشتر تصاوير تهيه شده به‌كمك آنها به‌اندازه تصاوير نقش‌بيتي، طبيعي به‌نظر نمي‌رسند.

اين دسته از نرم‌افزارها بيشتر براي كاربردهايي همچون تهيه تصاوير 3بعدي، انيميشن 3بعدي، جلوه‌هاي ويژه در بازي‌هاي كامپيوتري و فيلم‌هاي سينمايي و مانند آن طراحي شده‌اند. مايا (Maya) و 3دي‌استوديو/مكس (

يكي ديگر از نرم‌افزارهاي گرافيك 3بعدي كه بيشتر جهت تهيه نقشه‌ها و مدل‌هاي صنعتي به‌كار مي‌رود، نرم‌افزار قديمي اتوكد (AutoCAD) از شركت اتودسك است كه بين مهندسان معماري و طراحان قطعات صنعتي بسيار مشهور است.

اين نرم‌افزارها هر يك توانمندي‌ها و تخصص‌هاي ويژه خود را دارند اما در مجموع، داشتن حداقل معلومات در رياضيات (به‌ويژه هندسه و مثلثات) و آگاهي از برنامه‌نويسي، به طراحان و كاربران آن كمك بسياري خواهد كرد.

برخي از نرم‌افزارها براي طراحي چندرسانه‌اي با كاربردهايي درون كامپيوتر، مانند تصاوير متحرك بر بستر اينترنت (تبليغات يا موارد ديگر) يا نرم‌افزارهاي آموزشي فراهم شده‌اند. نرم‌فزار فلش‌ام‌اكس (Flash mx) از شركت ادوبي يكي از مشهورترين اين نرم‌افزارهاست.

توانايي و انعطاف‌پذيري اين نرم‌افزارها به‌حدي است كه برخي از طراحان خوش‌ذوق به‌كمك آنها بازي‌هاي كوچك و سرگرم‌كننده مي‌سازند.

نرم‌افزارهاي چاپ و نشر براي كار همزمان متن و عكس در حجم انبوه طراحي شده‌اند و بيشتر كاربران اين نرم‌افزارها ناشران و روزنامه‌ها و مجلات هستند. معروف‌ترين نرم‌افزارهاي امور نشر، اين‌ديزاين (InDesign)، پيج‌ميكر‌(PageMaker) ‌و كوارك‌اكسپرس (QuarkXPress) از شركت ادوبي هستند.

برخي از نرم‌افزارهاي گرافيكي صرفا به‌عنوان ابزاي دم‌دستي براي انجام كارهاي ساده و متداول مورد نياز بر تصاوير (مانند نمايش، كاهش حجم، تبديل قالب يا فرمت گرافيكي، افكت‌هاي ساده تصويري همچون چرخش تصوير و تغيير اندازه) تهيه شده‌اند. نرم‌افزارهاي شناخته شده اين گروه نيز عبارتند از اي‌سي‌دي‌سي (ACDSee) از شركت اي‌سي‌دي سيستمز و حتي مايكروسافت‌پينت (Paint) و نمايشگر تصوير فكس ويندوز (Windows Picture and Fax Viewer) از شركت مايكروسافت.

البته بسياري ديگر از نرم‌افزارهاي گرافيكي وجود دارند كه لزوما در اين 5 دسته گروه‌بندي نمي‌شوند و كاربردهاي تخصصي خود را (مانند كار بر تصاوير پزشكي، شناخت چهره يا اثر انگشت، كار با افكت‌هاي تخصصي سينمايي يا بازي‌هاي كامپيوتري و...) دارند.

از هنگامي كه نخستين تصوير كامپيوتري خلق شد، نخستين قالب فايل گرافيكي هم پديد آمد. هر تصوير گرفيكي تشكيل شده است از مجموعه‌اي از اطلاعات كه مي‌بايد يك نرم‌افزار آنها را بخواند و تصوير مربوطه را بر نمايشگر نشان دهد. مهم‌ترين عامل‌هاي مد نظر در اين زمينه، حجم فايل، كيفيت تصوير و تفكيك‌پذيري آن هنگام نمايش هستند.

تا كنون انبوهي از قالب‌ها پديد آمده‌اند كه برخي از آنها كاربرد عمومي يافته‌اند و برخي توسط شركت‌هاي پديدآورنده نرم‌افزار پشتيباني شده‌اند كه برخي از آنها بدين شرح هستند:

bmp- سرنام عبارت BitMap Paintbrush كه قالب فايل ساده استاندارد شده توسط شركت مايكروسافت است و هيچ‌گونه فشرده‌سازي (Compression) را جهت كاهش حجم فايل انجام نمي‌دهد و قابليت خاص ديگري هم ندارد و شايد تنها نكات مثبت آن، همان سادگي و پشتيباني توسط شركت مايكروسافت باشد.

JPEG- سرنام عبارت Joint Photographic Experts Group كه يكي از قالب‌هاي پركاربرد گرافيكي است. فايل‌هاي اين قالب اغلب پسوند jpg دارند و كيفيت تصوير را فداي حجم آن مي‌كنند. با وجود آن‌كه براي كاهش موثر حجم فايل مقداري از كيفيت آن كاسته مي‌شود، اما به‌دليل برقراري توازن مناسب ميان اين دو عامل، بين كاربران محبوبيت بالايي يافته‌اند.

tiff- سرنام عبارت Tagged Image File Format كه كيفيت واقعي تصوير را نشان مي‌دهند و فشرده‌سازي به‌مراتب كمتري را نسبت به قالب jpg بر تصوير اعمال مي‌كنند و در نتيجه حجم فايل‌هايشان بسيار بالاتر است؛ اما به‌همان دليل كه كيفيت را حفظ مي‌كنند، بين طراحان بسيار محبوبيت دارند. ويژگي ديگر فايل‌هاي tif اين است كه در صورت نياز، لايه‌هاي گوناگون تصوير (مانند تصوير يا متن) را در خود نگه مي‌دارند.

psd- قالب استاندارد فايل‌هاي ادوبي فتوشاپ (PhotoShop Document) كه علاوه بر ويژگي‌هاي فايل‌هاي tif، به‌طور اختصاصي براي تصاوير كار شده در اين نرم‌افزار طراحي شده است.

gif- سرنام عبارت Graphics Interchange Format فايل‌هاي ذخيره شده در اين قالب حجم و كيفيتي پايين دارند، اما از آنجا كه در نگارش‌هاي جديدتر آن، امكان نمايش ترتيبي چند تصوير در يك قاب داده شده، به‌طور گسترده در صفحات وب كاربرد يافت.برخي ديگر از قالب‌هاي فايل‌هاي گرافيكي مشهور بدين شرح هستند:

dwg- كوته‌نوشت واژه DraWinG كه فايل‌هاي نقشه در نرم‌افزار اتوكد را در بر دارد. نقشه‌ها در اين قالب به‌صورت برداري ذخيره مي‌شود و از اين‌رو حجم آنها كم است.

نكته: با توجه به عدم رعايت قانون كپي‌رايت در كشور ما، متاسفانه صنعت ساخت نرم‌افزارهاي گرافيكي (همچون ديگر انواع نرم‌افزارها) هرگز شكل نگرفته اما از سوي ديگر، شمار كاربران داراي مهارت در اين زمينه افزايشي چشمگير يافته است.